ქორწინებაში არსებული პრობლემები

როდესაც საქორწინო ურთიერთობაში, რომელიმე ინდივიდს აქვს გარკვეული ფსიქოლოგიური პრობლემები, რაც ურთიერთობებზე გავლენას ახდენს, ეს ნიშნავს იმას, რომ ასეთი ქორწინება თერაპევტის ჩართულობას საჭიროებს. უნდა აღინიშნოს, რომ ოჯახური თერაპია აღქმულია, როგორც თერაპია ქორწინებისთვის და წარმოადგენს მეთოდს, რომ დარეგულირდეს წყვილთა ურთიერთობა, რაც თავის მხრივ არ გულისხმობს მხოლოდ ინდივიდუალურ მკურნალობას. ოჯახური თერაპია წარმოადგენს თერაპიის იმ სახეს, როდესაც ოჯახის თითოეული წევრი ჩართულია პროცესში და გადის კონსულტაციას თერაპევტთან. აღნიშნულს ამყარებს ის არგუმენტი, რომ იმისათვის რათა თერაპიის სისტემამ „იმუშავოს“ ამისთვის აუცილებელია სისტემაში მყოფი თითოეული ადამიანის ჩართულობა.

ქორწინების დროს არსებობს მრავალი პრობლემა, რომლის წინაშეც წყვილი აღმოჩნდება და საჭიროა შესაბამისი ზომების მიღება პრობლემის გადასაჭრელად. მკვლევარმა გრინმა ისაუბრა იმ ძირითად მიზეზებზე, რომელთა გამოც ქორწინებაში მყოფი წყვილები მიმართავენ თერაპევტს. გამოკითხული 750 წყვილიდან, გამოაშკარავდა, რომ ყველაზე გავრცელებული პრობლემა კომუნიკაციის ნაკლებობა იყო. ხოლო შემდგომ ეტაპზე, პრობლემური იყო ისეთი საკითხები როგორიცაა ფინანსური  უთანხმოება, სექსუალური დაუკმაყოფილებლობა, კონფლიქტი და სხვა ძირითადი საკითხები, რომელთა გამოც ქორწინება შესაძლებელია, რომ შესუსტდეს და განქორწინებამდეც კი მივიდეს, შესაბამისად საჭიროებდეს თერაპიას.

როდესაც ქორწინება აღქმულია, როგორც ერთი მთლიანი სისტემა, შესაბამისად, აუცილებელია, რომ თერაპევტი წარმოადგენდეს კონსულტანტს არსებულ სისტემაში, რომელმაც უნდა შეაფასოს არსებული სისტემის მონაწილეების ძლიერი და სუსტი მხარეები, გამოიკვლიოს მიზეზი, თუ რამ გამოიწვია სტრესი არსებულ სისტემაში. მას შემდეგ რაც იპოვის და განსაზღვრავს პრობლემას, შემდგომში უნდა ივარაუდოს, თუ რომელი გზა იქნება ყველაზე ხელსაყრელი რომ არსებულ სისტემაში განხორციელდეს პრობლემის აღმოფხვრის მიზნით.

საქორწინო სისტემაში არსებული პრობლემების ანალიზისა და აღმოფხვრით, შესაძლებელია, რომ წყვილთა ურთიერთობა სულ სხვა დონეზე აიყვანოს. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, აშკარაა, თუ რა როლს ასრულებს თერაპევტი საქორწინო ურთიერთობებთან მიმართებით, თუ რა გავლენა შეუძლია რომ მოახდინოს წყვილების პრობლემურ ურთიერთობაზე და რა აუცილებელ უნარებს და ჩვევებს უნდა ფლობდეს თერაპევტი, რომ კონსულტანტობა გაუწიოს საქორწინო სისტემას.

თითოეული ინდივიდი წარმოადგენს საკუთრი სისტემის ნაწილს და არა სისტემას საკუთრ თავში. ინდივიდი ყოველთვის უკავშირდება სხვა ადამიანს ქორწინების საშუალებით, მეგობრობის საშუალებით, სამსახურის საშუალებით და აშ.

თერაპევტთან სესიაზე მისული ინდივიდთან მიმართებით,  თერაპევტს აქვს დილემა, თუ რა მიდგომა უნდა შეარჩიოს. ეს უკანასკნელი კი გამომდინარეობს იქიდან, თუ რომელი სისტემის მონაწილეა პაციენტი. არსებული  თერაპევტს სჭირდება სწორედ იმიტომ, რომ მოიპოვოს პაციენტის ნდობა და აგრძნობინოს მას, რომ თერაპევტთან შეუძლია იყოს მშვიდი და თავისუფალი.

ცოლქმრული ურთიერთობა არ არსებობს კომუნიკაციის გარეშე, როგორც ორი ნებისმიერი ადამიანის ურთიერთობა. პრობლემა იჩენს თავს მაშინ, როდესაც ეს როლები დარღვეულია და ისინი ან არ ლაპარაკობენ, დუმილს არჩევენ ან არ უსმენენ ერთმანეთს. ამ დროს ხდება ურთიერთობაში გაჩენილი პრობლემის ერთმანეთზე გადაბრალება. ამ დროს საჭიროა თერაპევტის დახმარება.

ვირჯინია სატირი კომუნიკაციის რამდენიმე როლს გამოყოფს:

„მაამებელი“ - ის ყოველთვის ცდილობს დადებითი განწყობა და მოწონება მოიპოვოს, მოკრძალებულია, წინააღმდეგობას არ უწევს მეწყვილეს მიუხედავად სიტუაციისა და ბოდიშს იხდის საჭიროების შემთხვევაში.

მაამებელს არ შეუძლია უარის თქმა და ყველაფერზე თანახმაა, მისი საუბარი მიგვანიშნებს მის უძლურებაზე საკუთარი სურვილების მიმართ, მას ყოველთვის სჭირდება ვიღაც, ვისაც დაეთანხმება. ხმაც სუსტი და აკანკალებული აქვს. არ აქვს მნიშვნელობა თვითონ რას გრძნობს და რას ფიქრობს. თავს უსარგებლოდ თვლის.

„მბრალმდებელი“ - ის დიქტატორი უფროსია. მისი ყოველი ქმედება სხვას ადანაშაულებს, თუ რაღაც ისე არ არის როგორც საჭიროა. სხეულებრივად  დაჭიმულია, მზად არის შეტევისთვის. ხმა მკაცრი და მაღალი აქვს. სუნთქავს მძიმედ, სასუნთქი გზების დაჭიმულობის გამო ხანდახან სუნთქვა შეკავებულია. მას შეუძლია დაადანაშაულოს ყველა მის გარშემო.

მაამებელის მსგავსად მბრალმდებელიც თავს უსარგებლოდ თვლის და თუ გაჩნდა ვინმე ვინც მას დაუჯერებს და მასზე იუფროსებს, თავს უკეთ გრძნობს.

„ზერაციონალური“ – მას შეუძლია გრძნობების გარეშე შეასრულოს საქმე, სრული სიზუსტით. მშვიდი და გაწონასწორებულია, ხმა აქვს მონოტონური, უემოციო, საუბრობს რთული წინადადებებით. ის თავის თავს შეცდომის დაშვების უფლებას არ აძლევს.

„ყურადრების გადამტანი“ -  მისი გრძნობები არეულია და არასდროს არ აქვს რეაქცია სხვადასხვა საკითხებზე. ხმაც არათანაბარი აქვს. აიგნორებს შეკითხვებს, დაკავებულია სხეულებრივი მოქმედებებით.

ყველა ზემოთ ჩამოთვლილ კომუნიკაციის როლებში გვევლინებიან ის ადამიანები, რომელთაც აქვთ დაბალი თვითშეფასება. ეს როლები ძირითადად ყალიბდება აღზრდის სტილიდან.

და ბოლოს, კომუნიკაციის როლი, სახელად -   „ზომიერი“ . ის აზრებს სწორ მიმართულებას აძლევს. მისი სიტყვები თანხვედრაშია მიმიკებთან. ის თავისუფალი და გულახდილია, საუბრის დროს თანხვედრაში მოჰყავს გრძნობები, აზრები, სხეული, ამიტომ ყოველთვის ნდობას იმსახურებს გარემოსგან. ნაკლებად ადანაშაულებს სხვებს, ყველაფერზე არ თანხმდება და თვითშეფასების პრობლემებიც ნაკლებია. ამ როლში მყოფი პიროვნება არის ის ვინც არის, რეალური პიროვნება და აქვს ჯანსაღი ურთიერთობა გარემოსთან.

  კონფლიქტი

წყვილების დიდი რაოდენობა არასდროს ამთავრებს კამათს ოჯახურ თემებზე. მაგალითად, თუ წყვილები წლების წინ, კამათობდნენ ფულზე, ისინი დღესაც კამათობენ იგივე საკითხზე. აღნიშნულის მიზეზი გახლავთ, ის რომ კონკრეტულ საკითხთან ან სიტუაციასთან დაკავშირებით მეუღლეებს აქვთ განსხვავებული წარმოდგენა. გამოიკვეთა კონფლიქტის 3 სახე, რომელმაც შესაძლოა, ურთიერთობა დასასრულამდე მიიყვანოს. კონფლიქტის პირველი სახეა „ერთმანეთის შემავსებელი სტილი“, როდესაც ერთი ყვირის და მეორე უსმენს. მეორე ეს არის - „სიმეტრიული სტილი“ , როდესაც ჯერ ერთი უყვირის მეორეს, ხოლო შემდგომ მეორე და ბოლოს „პარალელური სტილი“,- როდესაც წყვილები არჩევენ დუმილს.

ადამიანები ხშირად ბრალს დებენ მეწყვილეებს და იწყებენ მათთან კონფლიქტს და ვარაუდობენ, რომ იმ შემთხვევაში თუ „დამნაშავეს“  შეაცვლევინებენ მოსაზრებას ამით კონფლიქტი გაქრება. მსგავსი ხასიათის კონფლიქტები მოსაგვარებლად რთულია, რადგან პიროვნულობასთან გვაქვს საქმე. მანამ სანამ ცოლი და ქმარი ერთმანეთის პიროვნული მახასიათებლების ცვლილებას შეუდგებიან, უკეთესი იქნება თუ კონკრეტულ სიტუაციას შეცვლიან.

კონფლიქტურ  წყვილებში ტექსტზე მნიშვნელოვანი ყოველთვის ქვეტექსტია. ამიტომ  მათ, როგორც წესი არ ახსოვთ რის გამო დაიწყეს ჩხუბი. მეუღლეებს, რომელთაც ქრონიკულად კონფლიქტური სიტუაციები აქვთ, ყველაზე ძლიერი ემოციები სწორედ ჩხუბის დროს აღმოუცენდებათ.  ასეთი სახის გაუგებრობა ყველა ცოლქმრულ წყვილშია.

დისფუნქციური წყვილები არ არკვევენ ურთიერთობებს, არ ლაპარაკობენ უთანხმოების შესახებ. ამიტომ კონფლიქტის შემდეგ წყვილი ხდება დისტანციური, არ ელაპარაკებიან ერთმანეთს, შემდეგ გარემოება აიძულებთ მათ განიხილონ რაიმე საკითხი და შემდეგ ისინი იწყებენ ურთიერთობას ისე, თითქოს კონფლიქტი არ ყოფილა.

კონფლიქტური წყვილების თერაპიის სტრატეგიული მიზანია, არა კონფლიქტის შეწყვეტა, არამედ მეტაკომუნიკაციის შესაძლებლობა, რომელიც მათ საშუალებას მისცემს გაარკვიონ კონფლიქტის მიზეზები და შეთანხმდნენ ორივე მხარისათვის კომფორტულ ურთიერთ ქმედებაზე.

არსებობენ კონფლიქტური წყვილებისგან გასხვავებული დისტანციური წყვილები, მათი  ურთიერთობა ფორმალური ხასიათისაა. ურთიერთობაში არ გააჩნიათ ემოციები. ემოციები აღმოუცენდებათ სხვა სიტუაციებში, მაგალითად ბავშვებთან, მეგობრებთან, ნათესავებთან. მათ აქვთ გარკვეული ვალდებულება ერთმანეთისადმი, რომელსაც ასრულებენ. ძირითად შემთხვევებში სქესობრივი კონტაქტი არ აქვთ ან ფიზიოლოგიურ დონეზე აქვთ დაყვანილი. ასეთ წყვილს ყავს ემოციური შუამავალი, რომელიც აერთიანებს მათ, ბავშვი ან შესაძლოა შინაური ცხოველი. ისინი თერაპევტს დახმარებისათვის მიმართავენ იმ შემთხვევაში თუ მათ შამავალს ეხება საქმე.

დისტანციური წყვილების თერაპიის მიზანია მათი ემოციური დაახლოება. ამ მიზნით გამოიყენება შინაური ცხოველები და თამაშების წესები. თამაშებით შესაძლებელია მოხდეს უსაფრთხო  ემოციური დაახლოება. თამაში იძლევა შესაძლებლობას  განიცადო აზარტი, ინტერესი, მხიარულება და ეს ყოველივე არაა კავშირში ჩვეული ცხოვრების მიმდინარეობასთან, სადაც ყველაფერი უემოციო და გაყინულია.

 სექსუალური დისჰარმონია

წყვილების ერთ-ერთი პრობლემა არის სექსუალური დისფუნქცია. ამ დროს ქრება მიზიდულობა, ლტოლვა. ეს შესაძლოა მოხდეს შესანიშნავი ურთიერთობების ფონზეც.

ესტერ პერელი, ბელგიელი ოჯახური ფსიქოთერაპევტი, აღნიშნავს, რომ თანამედროვე ქორწინების წყობა ანგრევს უერთიერთობებში ეროტიზმს. გატაცებისათვის  საჭიროა დისტანცია, ეროტიკა საჭიროებს განუსაზღვრელობას, საიდუმლოებას, მსუბუქ საფრთხეს, თამაშებს.

მარა სელვინი ყველა წყვილს, განურჩევლად იმისა განიცდიდნენ თუ არა ისინი ცოლქმრულ ურთიერთობებში  სირთულეებს, წესად სთავაზობდა კვირაში ერთი დღე ბავშვების გარეშე სახლიდან გასვლას. ეს წესი იძლევა საშუალებას გაიმიჯნოს ცოლქმრული ურთიერთობების საზღვრები, ყოველდღიური ცხოვრებისაგან.

კარგი სქესობრივი კავშირი ცოლქმრულ წყვილებში განისაზღვრება სინაზით, ნდობით, იუმორით, სასტიკი ელემენტების არარსებობით. თუკი ადამიანები შეძლებენ გაანდონ თავისი ფანტაზიები ერთმანეთს სირცხვილის გარეშე, განიხილონ საკუთარი შეგრძნებები, მაშინ სქესობრივი კავშირი ორივესთვის სასიამოვნო იქნება.

ოჯახური თერაპიის არსი არის კონტაქტის ფასილიტაცია მეუღლეებს შორის. არც თუ ისე იშვიათდ სქესობრივ კონტაქტზე უარი წარმოადგენს გზვანილს იმის შესახებ, რომ ადამიანი ცუდადაა ქორწინებაში. სექსუალური დისფუნქცია ქრება, თუ მეუღლეებს შორის შედგება გულწრფელი დიალოგი.

ცოლქმრული ღალატი

ღალატი მატრამვირებელი მოვლენაა და ძირითად შემთხვევებში ანგრევს ურთიერთობებს, თუმცა ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლოა ურთიერთობა აღდგეს და მეტად ფუნქციურიც გახდეს.

ცოლქმრული  ერთგულება ეს არა მხოლოდ სექსუალური
კავშირია, არამედ სასიყვარულო ურთიერთ ქმედებები და ინტიმური ურთიერთობა, ამ სიტყვის ფართო გაგებით.

ტრავმა არღვევს ჩვეულ ცხოვრების წესს. მოტყუებული მეუღლე ცდილობს გაარკვიოს, რა მოხდა და რატომ? იწყებს  ყველაზე ინტიმური დეტალების გარკვევას, პასუხები კი როგორც წესი არადამაკმაყოფილებელია.  მოტყუებული წარმოიდგენს მოღალატე მეუღლის ინტიმური სცენების სხვასთან, იმას თუ როგორ დასცინოდნენ მას, როგორ დადიოდნენ მისთვის ნაცნობ ადგილებში და ა.შ.

თუ როგორ გაგრძელდება წყვილის ურთიერთობა ბევრ რამეზეა დამოკიდებული. თუკი მოტყუებული მეუღლე შოკირებულია  ღალატის ფაქტით, მას არ სურს არაფრის ცოდნა და წყვეტს ურთიერთობას. თუ მოტყუებულ  მეუღლეს სურს აღადგინოს ურთიერთობა, ცდილობს დეტალებში ჩაძიებას. ტანჯვის მიუხედავად მზადაა ოჯახის შენარჩუნებისთვის. ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს თავად მოღალატის ფაქტორს, თუ როგორ მოიქცევა ის.

თერაპიის დროს ყველაზე მნიშვნელოვანი, მეუღლეებს შორის ემოციური კონტაქტის აღდგენაა. ცოლქმრულ ურთიერთობებში ცვლილება შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაშია თუ სხვასთან რომანი დასრულდება. მეორე ამოცანაა ახალი ფსიქოლოგიური საქორწინო ხელშეკრულების  გაფორმება.

პატიება თერაპიის მნიშვნელოვანი ეტაპია. უმჯობესია დაზარალებულის აზრის გაგება, რა სახით შეძლებს ის პატიებას. ამ დროს აუცილებელია დაზუსტდეს, რა პერიოდია საჭირო დასარწმუნებლად, რომ მეწყვილე ნამდვილად შეიცვალა.

 ძალადობა წყვილებში

ქართული არასამთავრობო ორგანიზაციის „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის“ ინფორმაციით, 2015 წლიდან ყოველწლიურად 50% იზრდება ოჯახში ძალადობის შემთხვევების რაოდენობა. მონაცემების მიხედვით ძალადობის შემთხვევების რიცხვი განსხვავდება სქესის მიხედვით და ძალადობის მსხვერპლნი არიან ძირითადად ქალები.

შეურაცხყოფა წყვილებში ხშირად იწყება იმ პერიოდში, როდესაც ურთიერთობას იწყებენ და ერთმანეთის კეთილგანწყობის მოპოვებას ცდილობენ, ხოლო შემდგომ გამწვავებას ვხვდებით უკვე ქორწინებაში.

შეურაცხყოფას წყვილებში ძირითადად ვხვდებით ისეთ ქორწინებაში, რომელშიც ტრადიციულად, კაცი ასრულებს წამყვან როლს და მას აკისრია ოჯახის ხელმძღვანელის ფუნქცია. სხვა სიტყვებით, რომ ვთქვათ, სახეზეა 19 - ე საუკუნის პერიოდში არსებული ქორწინების მსგავსი ტიპი, როდესაც ცოლიც და ქმარიც იზიარებენ ერთ იდეოლოგიას, ერთ მოსაზრებას და არსებული მოსაზრება არის ქმრის მოსაზრება. დროის ფაქტორის მიუხედავად, ძირითადი საკითხები დღეს მაინც უცვლელი რჩება. ქმრები არიან ძირითადი გადაწყვეტილების მიმღებები, ხოლო ცოლები ძირითადად არიან სახლში და ზრუნავენ შვილებზე.

ისმის შეკითხვა, რატომ რჩებიან წყვილები ისეთ ურთიერთობაში, სადაც შეურაცხყოფაა? მკვლევრები ვარაუდობენ, რომ ცოლები რჩებიან ასეთ ურთიერთობაში, იმიტომ რომ გარკვეული ემოციური კავშირი აქვთ მეწყვილეებთან, შვილებთან და ასევე იმ ცხოვრებასთან, რომელიც ერთობლივად შექმნეს. ზოგიერთი მათგანი, ასეთ ურთიერთობაში დარჩენას რელიგიური შეხედულებების გამო ამჯობინებს და მიაჩნიათ, რომ განქორწინება ან ხელმეორედ გათხოვება არ არის მიღებული მათი რელიგიისთვის. ზოგიერთი მათგანი კი უბრალოდ ვერ ხედავს სხვა ფინანსურ ალტერნატივას და ალტერნატიულ გარემოს საკუთარი შვილებისთვის.

თუმცა შეიძლება ითქვას, რომ ძირითადად შემთხვევებში, მოძალადის ცოლები ტოვებენ ოჯახს და მიდიან, მაგრამ ზოგი მაინც ბრუნდება უკან, გარკვეული მიზეზით, თუნდაც საკუთარი შვილების გამო. ქალები, რომლებმაც მოახერხეს და თავი დააღწიეს ასეთ ურთიერთობებს, მიუხედავად იმისა, რომ საბოლოოდ წამოვიდნენ ქმრისგან, ოჯახის საბოლოოდ დანგრევამდე ჰქონდათ მცდელობა შეენარჩუნებინათ ურთიერთობა.

 სტრესის გავლენა

სტრესი ძირითადად ვლინდება თავის ტკივილითა და ძილთან დაკავშირებული პრობლემებით. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სტრესორია ოჯახური პრობლემები, სამსახური და ა.შ  სამსახურში მიღებული სტრესი ისახება ოჯახზე. დასაქმებულთა დიდი ნაწილი საკუთარ სამსახურ აღიქვამს სტრესის პირველ ფაქტორად. სამსახურში მიღებული სტრესი ასევე ასოცირდება ჯანმრთელობის პრობლემებთან, რასაც იწვევს  გადაჭარბებული მუშაობა, სამუშაო გარემო, ნაკლები კომუნიკაცია, კონფლიქტის მოლოდინი, მტრული დამოკიდებულება, დისკრიმინაცია და ა.შ.

ჩამოთვლილთაგან, თითოეულ ფაქტორს, შეუძლია, რომ დააცარიელოს ინდივიდის პიროვნული ენერგია და მოტივაცია. სამსახურის და შესაბამისად ფინანსური სტრესი  ისახება ოჯახზე. კონფლიქტის ძირითადი მიზეზი სწორედ, რომ ფულს უკავშირდება. ძირითადად წყვილები კამათობენ ფულთან დაკავშირებულ საკითხებზე.  თუმცა ძირითადი მიზეზი არა ფულის ნაკლებობაა, არამედ ის, თუ როგორ ხარჯავს ოჯახი მათ ხელთ არსებულ ფინანსებს.

ოჯახურ აქტივობებში კაცების მონაწილეობა იზრდება. ისტორიულად, აღმზრდელობითი ფუნქციებით ძირითადად შემოფარგლული იყვნენ ქალები. შესაბამისად, დედებისა და ქალების გამოცდილება მეტნაწილად უფრო სოციალური და კულტურულია. თუმცა რაც უფრო მეტი კაცი ჩაერთო მსგავს აქტივობაში, აშკარა გახდა, რომ მამებს შეუძლიათ რომ გაუმკლავდნენ სტრესს, რომელიც გამოწვეულია უამრავი ვალდებულებით და ამავდროულად შეუმსუბუქონ ცოლებს ის ვალდებულებები, რომლებიც აღქმულია „ქალის ვალდებულებად“.

ფსიქოლოგი

მარიამ ტურაშვილი