ფობია (ბერძნ. φόβος „ფობოს“ — შიში) - რაიმე სიტუაციის,
 |
| ფსიქოლოგიის მაგისტრი თამარ ჭანტურია |
ობიექტის, საქმიანობისა ან ადამიანის (ან ცხოველის)
მიმართ ძლიერი, პანიკური შიშია. ამ ანომალიის ძირითადი
სიმპტომია შიშის მომგვრელი ობიექტისგან თავის
არიდების გადამეტებული, გაუმართლებელი სურვილი,
მოთხოვნილება.
ყოველ ჯანსაღ ადამიანს შეუძლია განიცადოს ბუნებრივი
შიში, რომელიც მასში არის, როგორც დაცვითი მექანიზმი.
თუ შიში ადამიანისათვის პრობლემად იქცევა და ხელს უშლის მის ყოველდღიურ ცხოვრებას, მას ფობიად განიხილავენ.
ფობიის ძირითადი მახასიათებელია იმ სიტუაციის უარყოფა, უკუგდება, მისგან თავის არიდება, რომელიც მას (ფობიას) იწვევს. გარდა ამისა , აკვიატებულ შიშს შეიძლება სხვა სიმპტომებიც ჰქონდეს:
ტაქიკარდია – გულისცემის აჩქარება,
მოხრჩობის, ყელში წაჭერის, ჰაერის უკმარისობის შეგრძნება,
გაქვავების შეგრძნება, სისუსტე, სხეულის დაუმორჩილებლობა, გონების დაკარგვის შეგრძნება, სხეულის კანკალი, ცივი ოფლი, გულისრევა, ტკივილი მუცლის არეში და ა.შ.
ფობიის გამომწვევი შეიძლება იყოს არაერთი მიზეზი. ხშირად ფობია იწყება ბავშვობიდან - ნეგატიური ემოციები, რომლებიც ადამიანმა ცხოვრების ადრეულ პერიოდში გადაიტანა, შემდგომში ამგვარად იჩენენ თავს.
როგორც წესი, ფობია ჩნდება რაღაც სტრესული სიტუაციების შემდეგ, რომლებმაც მტკივნეული გამოცდილება მოიტანეს.არსებობს მოსაზრება,რომ ფობია შეიძლება იყოს მემკვიდრეობითიც.
ფობიის ფსიქოლოგია ასეთია: ქვეცნობიერში ინახება კავშირი შიშის გამომწვევ მიზეზსა და იმ უარყოფით ემოციებს შორის, რომლებიც ადამიანმა გადაიტანა.
აქვე რამდენიმე ყველაზე გავრცელებულ და უცნაურ ფობიას გაგაცნობთ:
ავიოფობია – თვითმფრინავით ფრენის შიში
აკროფობია
– სიმაღლის შიში
ანთროპოფობია – ადამიანებთან ურთიერთობის შიში
არითმოფობია – რიცხვების შიში
აუტოფობია – მარტოობის შიში
გამოფობია – დაქორწინების შიში
ზოოფობია – ცხოველების შიში
კლაუსტროფობია –
დახურული სივრცის შიში
მელანოფობია – შავი ფერის შიში
ობესოფობია- წონაში მომატების შიში,
ჰიდროფობია — წყლის შიში.
ჰომოფობია — ჰომოსექსუალების ზიზღი ან შიში. და კიდევ ერთი, საინტერესო ფობია, რომლის მქონე ადამიანებს ნამდვილად გაუჭირდებათ ამ სიტყვის წარმოთქმა
ჰიპოპოტომონსტროსესკიპედალოფობია — გრძელი სიტყვების წარმოთქმის შიში J
რა მეთოდებს შეიძლება მივმართოთ ფობიისგან გასათავისუფლებად?
ეცადეთ, გადაერთოთ უფრო სასიამოვნოზე და ცუდი ფიქრები მოიშოროთ.
შეხედეთ შიშს თვალებში და სცადეთ ნელ-ნელა დაუახლოვდეთ შიშის ობიექტს.
წინასწარ მოემზადეთ შიშის ობიექტთან შესახვედრად და თქვენი თავი დაარწმუნეთ, რომ ეს არც თუ ისე სასიკვდილო და საშინელია.
მკურნალობა დაიწყეთ ნელა და ეტაპობრივად.
შეაქეთ საკუთარი თავი და ხშირად გაიმეორეთ:”მე ეს გამომივა!”
როცა შიშის შემოპარვას იგრძნობთ, მომენტალურად სხვა საქმეზე გადაერთეთ და რაც შეიძლება სასიამოვნოსა და საინტერესოზე.
შიშის ინტენსივობა გაზომეთ ხოლმე 1-დან 10 ქულამდე, დაფიქრდით და გაიაზრეთ, რამ გამოიწვია ქულის მომატება ან დაკლება?
შეეცადეთ, ოპტიმისტურად შეხედოთ გარემოს.
მოერიდეთ კონფლიქტს და კონფლიქტურ სიტუაციებს.
ადრენალინი, რომელიც შიშის დროს გამოიყოფა, შეეცადეთ სხვა საქმიანობებში დახარჯოთ, იმოძრავეთ ბევრი და შეასრულეთ ფიზიკური ვარჯიშები
თუ ამ წესებს ცოტათი მაინც გაითვალისწინებთ, თქვენ თავს უკეთესად იგრძნობთ.
ფობიებისგან განკურნება შესაძლებელია, ოღონდ არა თვითმკურნალობით. ფარმაკოლოგიურ ჩარევასთან ერთად რეკომენდირებული და საკმაოდ ეფექტურია ფსიქოთერაპია.
